10 tips voor de mooiste gotische kerken van Frankrijk
Als klein meisje ging ik elke zomer met mijn ouders 3 weken op vakantie, soms naar Duitsland, maar meestal naar Frankrijk. Geen strandvakantie of naar een camping, maar een echte autorondreis van plek naar plek. Met de kaart op schoot en de groene bijbel van Logis de France bij de hand trokken we van hotelletje naar hotelletje, van kasteel naar kerk, van een verlate abdijruïne naar een middeleeuws stadje. Ik kan me nog goed herinneren dat ik op de achterbank vaak verzuchtte: ‘Nee he, niet nóg een kerk!’ Als mijn vader weer ergens wilde stoppen.
Maar dat de appel niet ver van de boom viel, bleek wel op de middelbare school: ik was dol op alle mooie geschiedenisverhalen. Vooral de middeleeuwen waren favoriet! Dus als veertienjarige puber nam ik mijn ouders mee op een kerkentocht door Noord-Frankrijk. Vanaf de achterbank vroeg ik: ‘kunnen we niet even omrijden via Beauvais? Daar staat die kathedraal die instortte omdat ze hem te hoog wilde bouwen. We zijn er toch vlakbij!’ Alle gotische kathedralen in een straal van een paar honderd kilometer rond het Île-de-France passeerden die vakantie de revue. En nu was ik het die mijn ouders het verschil uitlegde tussen de vroege gotiek en de hoog gotiek.
Nog steeds kan ik genieten van die prachtige middeleeuwse godshuizen, die rank en sierlijk oprijzen boven de huizen als of ze de hemel willen raken. De prachtige glas-in-lood vensters verlenen het interieur een mystieke gloed en de sereen glimlachende beelden rond de portalen vertellen de Bijbelse verhalen. Mijn kinderen weten niet beter dan dat mamma elke kerk even naar binnen wil om te genieten van de stilte en om een kaarsje op te steken. Op vakantie in Frankrijk kan ik mijn hart ophalen. Hier vindt u de mooiste gotische kathedralen. Een lijstje met favorieten maken is niet zo moeilijk, mij beperken tot 10 wel! Ik heb daarom gekozen voor 10 prachtige exemplaren die u op onze reizen kunt bewonderen. Gaat u mee op deze kerkentocht? U zult vol verwondering genieten!
Mijn 10 favoriete gotische kerken in Frankrijk
1. Basilique-cathédrale de Saint-Denis
Een Franse kerkentocht moet echt beginnen in Saint-Denis, nu een buitenwijk van Parijs. Hier staat de wieg van de gotiek. Rond 1140 verwezenlijkte abt Suger hier, met behulp van spitsbogen, kruisribgewelven en steunberen, een totale omslag. De ‘zware’ en donkere romaanse kerk werd een licht en sierlijk gotisch godshuis. De basilique cathédrale de Saint-Denis, de koninklijke grafkerk van de Franse vorsten, is wellicht niet de mooiste gotische kerk, maar u kunt hier wel fraai de overgang zien van de oude Karolingische kerk, waarvan het originele schip en het transept bewaard bleven, naar de vroege gotiek in het koor met de negen straalkapellen. Prachtig!2. Cathédrale Notre-Dame de Paris
Helaas kunt u de Notre-Dame in Parijs momenteel alleen van de buitenzijde bewonderen. Deze wondermooie vroeg-gotische kathedraal die op het puntje van het Île de la Cité in de Seine staat is na de brand in april 2019 in renovatie. En dit gaat zeker nog heel wat jaren duren. Toch blijft het belangrijkste boegbeeld van de Franse hoofdstad het bewonderen waard. Vooral de fraaie luchtbogen rond het koor, die zo meesterlijk de steeds dunner en hoger wordende muren ondersteunen, zijn schitterend. De Notre-Dame was een van de eerste gebouwen ter wereld waar de luchtbogen, noodgedwongen, gebruikt werden.3. Sainte-Chapelle
Vlak bij de Notre-Dame, op het Île de la Cité, staat ook de Sainte-Chapelle, de oude hofkapel van het koninklijke paleis dat op dit eiland gelegen was. Omdat de koning de doornenkroon van Christus als relikwie ontvangen had, wilde hij deze een passend onderkomen geven. De prachtige kerk is opgebouwd uit 2 kapellen: een eenvoudige kapel bestemd voor het hof op de benedenverdieping en een prachtige rijk versierde kapel op de bovenverdieping voor de koninklijke familie. Dankzij de oogverblindende 15 meter hoge glas-in-lood vensters schittert het interieur van Sainte-Chapelle met gekleurd licht, dat wordt versterkt door het hoge blauwe plafond versierd met Franse lelies. Een wondermooi voorbeeld van de rayonante gotiek!
4. Notre-Dame d'Amiens
De kathedraal van Amiens is het hoogtepunt van de Franse gotiek én de indrukwekkendste van Frankrijk. Dit 13e-eeuwse godshuis werd in een kleine 70 jaar gebouwd: een unicum en vooral mogelijk gemaakt door de rijkdom van de stad. Alle kunstvormen smelten hier samen tot een unieke kathedraal, die in de eeuwen daarna wordt nagebootst in de kathedralen van Tournai (Doornik), Keulen en Utrecht. De beeldhouwwerken aan de buitengevel, met maar liefst 750 beelden, vertellen vele Bijbelse verhalen, terwijl de glas-in-lood vensters binnen ook de geschiedenis en astrologie tonen. Ook de prachtige vloer met geometrische patronen en een labyrint mag u niet missen.5. Hoger, hoogst in Beauvais
De meest ambitieuze kathedraal staat in het Noord-Franse Beauvais, het resultaat van een wedloop wie de hoogste kerk kon bouwen. Nadat de bouwers in Amiens een hoogte bereikten van 43 meter, wilde men in Beauvais daaroverheen en werd het kerkkoor gebouwd met een hoogte van ruim 47 meter. Helaas was de ondergrond en de constructie niet sterk genoeg om het gewicht van dit gebouw te dragen en ruim tien jaar na de bouw stortte een deel van het koor in. Omdat rond 1500 de koning alsnog de kerk wilde afbouwen, dat opnieuw niet lukte, kunt u in Beauvais nu een paar prachtige voorbeelden van de flamboyante gotiek bewonderen.6. Caleidoscoop in Chartres
De kathedraal van Chartres is een wonder van middeleeuwse bouwkunst. Vooral de rijk gebeeldhouwde portalen en de gebrandschilderde ramen met een prachtige caleidoscoop van kleuren zijn een lust voor het oog. De Bijbelse vertellingen in de ramen en de diverse beelden en reliëfs maken van de kathedraal een gotische Bijbel uit steen en glas. Doordat de kathedraal in twee fases is gebouwd, kunt u in Chartres prachtig de overgang van de laat-romaanse en de vroeg-gotische architectuur naar de hoog-gotiek zien. Naast Amiens is de kathedraal van Chartres de meest complete kathedraal van Frankrijk. Ook hier kunt u in het centrum van het schip een labyrint bewonderen.
7. Koninklijk Reims
In de beroemde Cathédrale Notre-Dame de Reims werden eeuwenlang de Franse koningen gekroond en gezalfd. Juist deze kroningen waren de reden dat de kerk zowel binnen als buiten rijkelijk is versierd met veel verwijzingen naar de kroning en de Franse koningen. Het is een groots voorbeeld van de gotiek en het telt een indrukwekkend aantal beeldhouwwerken, die als hoogtepunten van de middeleeuwse beeldhouwkunst worden beschouwd. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd hier nog een groots kunstwerk aan toegevoegd: de joods-Russische kunstenaar Marc Chagall ontwierp voor de centrale straalkapel drie glasvensters, die Abraham en Christus, de boom van Jesse en de koningen van Frankrijk verbeelden. Werkelijk een wonder van kleur en meesterschap.8. ‘La lanterne du Bon Dieu’ in Metz
Velen rijden de Noord-Franse stad Metz voorbij op hun route naar het zonnige zuiden. Onterecht want deze gezellige stad heeft veel moois te bieden. Het letterlijke hoogtepunt van Metz is de ruim 800 jaar oude kathedraal, de Cathédrale Saint-Étienne, die imposant boven alle gebouwen uitsteekt. Zijn bijnaam, de Lantaarn van God, heeft hij te danken aan de overvloed aan glas-in-loodramen, uit maar liefst 8 eeuwen en dus in allerlei stijlen. Ook in dit mooie bouwwerk kunt u in de kooromgang prachtige glas-in-loodramen van Marc Chagall met scènes uit het Oude Testament bewonderen.9. Straatsburg
De gotische kathedraal van Straatsburg is de blikvanger van het Grand Île, de middeleeuwse stadskern op het grote eiland dat omgeven wordt door de Ill. Het roze zandsteen doet de Cathédrale Notre-Dame de Strasbourg gedurende de dag van wondermooi kleur veranderen. Volgens velen is de kathedraal dan ook een van de mooiste van Frankrijk. De kerk kent een lange bouwgeschiedenis, wat u terugziet in de verschillende stijlen, en werd niet volledig volgens de originele plannen voltooid. Een tweede toren om de kathedraal symmetrisch in evenwicht te brengen kwam er dan ook niet. Voor een fenomenaal uitzicht over Straatsburg beklimt u de 329(!) treden van de enige voltooide toren.10. Laon
De kathedraal van Laon is de enige grote gotische kerk die gebouwd is op initiatief van de burgerij. Laon werd gelijktijdig gebouwd met de Notre-Dame in Parijs en kan haast niet meer van haar tijdgenoot verschillen. De vijf grote torens zijn van veraf al te zien (het waren er ooit zeven: een sneuvelde tijdens de Franse Revolutie en een ander ging door blikseminslag verloren), de voorgevel kent veel verspringingen en de platte muur achter het koor is eerder Engels dan Frans. Het is een opvallend lichte, maar ook sobere kerk met maar weinig versieringen, waardoor de fraaie constructie nog meer opvalt. Met Laon krijgt u een mooi beeld hoe divers de gotiek in de uitvoering is geworden.
Enkele boekentips
• Een prachtig academisch, doch goed leesbaar, standaardwerk over de middeleeuwse samenleving en de kerken die toen gebouwd werden, is Kathedralenbouwers van George Duby. Helaas alleen nog tweedehands te verkrijgen.
• De Britse schrijver Ken Follett, schrijft naast thrillers, ook historische romans en van zijn hand is de serie Kingsbridge, waarvan met name het eerste deel De Pilaren van de Aarde het verhaal vertelt van de bouw van een kathedraal in het Engeland van de 12e eeuw.
• Ken Follett schreef ook een beknopte geschiedenis van de Notre-Dame in Parijs.
En nog veel meer...
Wilt u deze prachtige kathedralen graag zelf bewonderen? Ga dan bijvoorbeeld mee op de reis Gotiek in Frankrijk. Maar er vallen nog heel veel meer gotische kerken te ontdekken in Frankrijk dan deze 10. Onze reisleiders verwelkomen u graag in la douce France!
Bekijk reizen naar Frankrijk
 | Gratis digitale brochure Frankrijk
|
Wellicht vindt u deze insidertips van onze reisleiders ook leuk om te lezen?
Volg ons