Moderne architectuur in Moskou
Zonder het Rusland van de 20e eeuw is de ontwikkeling van de moderne architectuur eigenlijk niet te begrijpen. En volgens velen begon de moderne architectuur met het werk van Tatlin.
Zijn toren van twee in elkaar gedraaide spiralen, enigszins lijkend op de dubbele helix-structuur van DNA, ontwierp hij in 1920, als monument voor de Derde Internationale. Helaas is het ontwerp met daarin drie kantoorblokken die op verschillende snelheden moesten ronddraaien nooit als bedoeld gerealiseerd. Maar vele musea (waaronder het Tredjakov-museum in Moskou) hebben een model ervan als eerbetoon aan de start van een nieuwe tijd in architectuur en beeldende kunst.
De CIAM
In Rusland ontstond daarna, in de jaren twintig van de vorige eeuw, de stroming die men later het constructivisme is gaan noemen. Moderne architecten publiceerden hun ontwerpen in het tijdschrift sovremennaia Architectura tussen 1926 en 1930. Die stroming is verwant met de ontwikkelingen binnen de CIAM (congress International d’architecture moderne) met in Nederland de daaraan verwante groep de 8 en de opbouw. Le Corbusier, een van de eerste voormannen van het CIAM, was gefascineerd door de ontwikkelingen in Rusland, kwam vaak in Moskou en bouwde er een van zijn eerste grote werken (zie een eerdere blog). Ook deed hij mee aan de prijsvraag voor het prestigieuze paleis voor de opperste Sovjet nabij het Kremlin. Zijn ontwerp won het niet. Er werd gekozen voor een ontwerp van de jonge Russische architect Iofan, dat gezien kan worden als een voorbode van de komende Stalin-empire-stijl, helaas werd dat gebouw ook nooit gerealiseerd. Door bouw constructieve problemen werd in de voor dit gebouw geconstrueerde fundamenten een openluchtzwembad gerealiseerd dat tot de negentiger jaren in gebruik bleef.
Melnikov en Schoussev
Twee belangrijke architecten uit deze constructivistische periode waren Melnikov en Schoussev. De eerste maakte ontwerpen die we nu beschouwen als de zeer authentieke constructivistische voorbeelden. Twee van de gebouwen van de hand van Melnikov zijn nu in gebruik als museum: een architectuurmuseum. Het huidige joods museum en tolerantie-centrum is gerealiseerd in een voormalige garage ontworpen door Melnikov.
De andere architect (Schoussev) worstelde met de richting die de architectuur in die tijd leek op te gaan. Hij is onder meer de architect van het constructivistische en zeer strak gedetailleerde Lenin-mausoleum. Later werd hij als stadsarchitect ook verantwoordelijk voor het hotel Moskva, aan het plein van de revolutie, en misschien wel het meest uitbundige metrostation Komsomolskaja.
Een nieuwe fase breekt aan
Na het indrukwekkende verleden als gids voor de ontwikkeling van moderne architectuur en beeldende kunst in Rusland en de rest van de wereld, de vreemde en fascinerende fase van de Stalin-empire-stijl, de lange periode van wansmaak en architectonische miskleunen, is er nu opnieuw sprake van een zeer interessante fase. Door zowel Russische als buitenlandse architecten worden op dit moment prachtige ontwerpen gerealiseerd. Twee jaar geleden is –na een internationale architectuurprijsvraag- het prachtige Zaryadye-park geopend, vlak naast de Basiliuskathedraal en langs de oever van de Moskva. Aan de overkant van de rivier en tegenover het Kremlin, wordt thans de eerste elektriciteitscentrale van Moskou verbouwd tot musea c.a. onder regie van de architect Renzo Piano. Ook Nederlandse architecten laten in de huidige tijd hun sporen na in Rusland. Over de meest recente bouwprojecten zal ik in een ander blog meer vertellen.
Reizen naar Rusland
Wilt u ook genieten van het interessante Moskou en andere historische steden in Rusland? En dat raad ik u zeker aan! Bekijk dan onze reizen naar Rusland.
Volg ons