Tokidoki over vreugdevolle harmonie in Japan
“Tokidoki betekent ‘soms’ en dat is mijn lievelingswoord.” Zo begint Paulien Cornelisse iedere aflevering van haar programma over Japan en sinds kort is deze boeiende documentaire iedere zondagavond om 20.40 uur te zien bij de VPRO op NPO2. Het is boeiend omdat het een kijkje geeft in de Japanse cultuur die door ons westerlingen soms als vreemd wordt ervaren, maar voor de Japanners zo ‘gewoon’ is.
Zelf reisde ik voor SRC tweemaal met gasten door Japan en bij het kijken naar deze documentaire komen mooie herinneringen weer naar boven. Maar daarnaast ook zeker het gevoel dat ik er weer naar terug wil, er valt daar voor mij nog zoveel te ontdekken. Paulien heeft gestudeerd in Japan en sinds die tijd is haar fascinatie voor dit land alleen maar blijven groeien. Ze probeert nu door gesprekken met gewone mensen op straat ons te laten zien en te laten voelen hoe een Japanner zijn cultuur ervaart. Haar grote kracht is natuurlijk dat ze de taal spreekt, gecombineerd met haar ongecompliceerde manier van praten en vragen stellen, waarbij ze er voor zorgt dat ze niemand in verlegenheid brengt. De mensen voelen zich op hun gemak en kunnen zo nu en dan lachen om hun eigen antwoorden.
Vreugdevolle harmonie
Gisteravond ging het over Rei-Wa wat zoveel betekent als ‘vreugdevolle harmonie’. Rei-Wa is de naam van het nieuwe tijdperk sinds keizer Naruhito in 2019 de keizerlijke troon van zijn vader heeft overgenomen. Iedere keizer krijgt zijn eigen tijdperk. Om te ontdekken wat deze harmonie nou precies inhoudt gaat Paulien naar een beroemde zen-tuin in Kyoto, waar ze uitleg over de tuin krijgt van een zenmeester. Uitleg is voor een leek zeker nodig, want een zen-tuin bestaat niet uit bomen, planten of bloemen, het zijn zand, grind en stenen die de tuin inhoud geven. Heel even had ik het idee dat Paulien er een beetje onzeker van werd, toen werd uitgelegd dat de lijnen van grind de zee moest voorstellen en de cirkels de golven. Toen ze vroeg of de Japanners zelf dit allemaal begrijpen en ze het antwoord kreeg dat hen dat wel eens zwaar zou kunnen vallen, fleurde ze weer helemaal op. Ze was blijkbaar niet de enige die het niet helemaal begreep.
Harmonie in de keuken
Meer van de harmonie kon ze vinden in de keuken van een restauranthouder waarbij ze samen met een Japanse vrouw kookles kreeg. Het woord les was betrekkelijk, want iedere keer greep de kok in met opmerkingen van ‘ik los het wel even op’ of ‘ik doe het wel even’. Maar het uiteindelijke resultaat was zo prachtig: zoveel verschillende ingrediënten samengebracht tot één gerecht, waarbij in detail gelet werd of de kleuren en smaken goed bij elkaar pasten. Hier kwam het begrip ‘Wa’ , harmonie tot zijn volle glorie. Mooie herinneringen aan al die heerlijke maaltijden in Japan kwamen weer bij naar boven.
'
Ook in de conversatie aan tafel werd de harmonie bewaard toen Paulien vertelde over een traditioneel Hollands gerecht, stamppot van aardappels met groenten. Haar vraag aan de kok was "wat vinden jullie nou van zo’n Hollands gerecht?" Het moet hem echt vreselijk in de oren hebben geklonken, maar hij wist de harmonie te bewaren door te antwoorden "dat klinkt niet zo slecht". Nuchtere Paulien waardeerde dit antwoord natuurlijk enorm, maar ze wist eigenlijk zelf wel hoe het antwoord had moeten luiden: hoe kan hutspot met een kuiltje jus nou harmonie uitstralen?
Kijkt u op zondag mee naar Tokidoki? Heel soms moet je daar even tijd voor vrijmaken.
En wellicht ontmoet ik u in de (nabije) toekomst op een prachtige rondreis door Japan.
Volg ons