Ondergronds Byzantium in Istanbul
In Istanbul, aan de zijkant van de Hagia Sophia, met uitzicht op de ingang van het Topkapi-paleis, bevindt zich een flinke bouwput. Op deze plek stond ooit een imposant paleis van waaruit het Byzantijnse rijk bestuurd werd, en sinds enkele jaren zijn archeologen bezig met het opgraven van de restanten ervan. De bedoeling is om een heus archeologisch park rondom de opgravingen te bouwen. Dat zou bijzonder zijn, want er zijn gek genoeg maar weinig fysieke resten van het oude Byzantium in Istanbul terug te vinden. Bovengronds althans; ondergronds is het een heel ander verhaal...
De verrassingen van de Turkse tapijthandels
Tijdens mijn laatste bezoek aan de stad bezocht ik bijvoorbeeld twee tapijthandels: Şedir’s Carpet Shop (in een klein zijstraatje vlak achter de Blauwe Moskee) en Nakkaş Carpet Store (aan het uiteinde van het Hippodrome). Vooral Nakkaş leek één grote mafia-praktijk: een imposante ingangspartij, glanzende marmeren vloeren en Turkse bodybuilders in strak gesteven witte pakken. Mijn opmerking bij binnenkomst, ‘I would like to see the cistern’, zorgde voor een kleine verstrakking op hun gezichten: ik bleek immers geen potentiële klant, maar slechts een cultuurfreak.
Toch wezen ze me het donkere trapgat in de hoek van de winkel. Afdalend ging ik letterlijk een paar eeuwen terug in de tijd en op de laatste trede aangekomen, stond ik oog in oog met een gewelfde cisterne uit de 6e eeuw, die zich onder de gehele oppervlakte van de tapijtwinkel uitstrekt. Hoewel de ruimte haar oorspronkelijke functie als wateropvang verloren heeft en nu dienst doet als expositieruimte, druppelt er hier en daar langs de donkere bemoste muren nog wat water naar beneden.
De cisternes van Byzantium
Byzantium kende een heleboel cisternes, waarvan de Basilica cisterne (Yerebatan Sarnıcı) met haar duizelingwekkende 336 zuilen – u weet wel, uit James Bond’s ‘From Russia With Love’ – ongetwijfeld de grootste en beroemdste is. Tot enkele decennia geleden gebruikten veel inwoners in het centrum van Istanbul de cisternes onder hun huizen nog als drinkwatervoorziening en/of om te vissen!
Şedir’s Carpet Shop had een hele andere verrassing in petto. De vriendelijke eigenaar vergezelde me via een ingewikkeld labyrint van trappen, deuren en gangen naar de ‘schatkamer’: een kleine ruimte, die waarschijnlijk dienst gedaan heeft als kerk/gebedsruimte. Het water dat nog steeds in een klein nisje in de muur opborrelt, zou de reden zijn. Resten van een zogenaamd ‘hodegetria’ fresco (afbeelding van de Maagd Maria die naar haar zoon Christus wijst) hebben de kenners doen suggereren dat de ruimte deel zou hebben uitgemaakt van een groter kloostercomplex. In een ander gedeelte van het gebouw zijn resten van mozaïeken aangetroffen.
Afijn, mocht het deze zomer te heet zijn in Istanbul, vlucht dan even naar ondergronds Byzantium!
Volg ons