Nikolai Astrup
In de zomer verlaat ik mijn geliefde Italië af en toe voor een wat koelere bestemming. Zo bevond ik mij afgelopen zomer in Noorwegen, waar ik een hoogtepunten-reis voor SRC begeleidde. Een heel groot contrast met Napels, mijn woonplaats. Van de drukte en chaos in Napels werd ik ondergedompeld in de rust en kalmte van een immense natuur waar je stil van wordt.
Skei aan het Jølstravatnet-meer
Halverwege deze reis reis naar Noorwegen was er een vrije dag gepland in Skei, een klein plaatsje in de provincie Sogn Og Fjordane aan het Jølstravatnet-meer. Op deze vrije dag besloot ik te gaan fietsen rond het meer. Na zo’n 10 kilometer te hebben gefietst tussen het meer en de immens hoge bergtoppen zag ik enkele kleine houten huisjes op de berghelling staan. Ik parkeerde mijn fiets en klom naar boven om wat foto’s te maken. Een bord gaf aan dat ik mij in Astruptunet bevond. Dichter bij gekomen zag ik dat het een museum was. Dit was de plek waar Nikolai Astrup met zijn vrouw en acht kinderen woonde. Voor mijn verblijf in Noorwegen had ik nog nooit van deze kunstschilder gehoord, maar na zijn werk te hebben bewonderd in het kunstmuseum KODE ben ik de naam nooit meer vergeten.
Nikolai Astrup (1880-1928) schilderde vooral de landschappen in Noorwegen rond het Jølstravatnet waar hij opgroeide. Het zijn echter niet zomaar landschappen. Hij leefde in de periode van het expressionisme en kubisme en studeerde aan de kunstacademie in Kopenhagen en Parijs. Zijn grote inspiratie bleef toch zijn thuisland Noorwegen. In 1902 verlaat hij dan ook de studie in Parijs. Later zou hij verteld hebben dat juist tijdens zijn verblijf in Parijs hij zich bewust werd van de potentie van de omgeving rond het Jølstravatnet als onderwerp in zijn kunstwerken.
Waarschijnlijk ook door de inspiratie die hij kreeg van kunstenaars als Henri Matisse, Paul Gauguin en Henri Rousseau. Rousseau beweerde dat de natuur zijn meester was, dat zou je ook van Nikolai Astrup kunnen zeggen. Het landschap rondom Jolster bleef zijn hele leven lang zijn grote inspiratiebron. Tijdens zijn studententijd bleef zijn talent niet onopgemerkt: er waren genoeg verzamelaars van zijn werk en ook Noorwegens beroemdse schilder Edvard Munch bezat drie van zijn werken. Astrup was echter een ramp met het omgaan van geld en had vaak schulden. Ook kampte hij met een zwakke gezondheid. Hij leed zijn hele leven aan astma en later ook tuberculose.
Atelier aan het Jolstrameer
In 1913 verhuisde Nikolai Astrup samen met zijn vrouw Engel, met wie hij trouwde toen zij nog maar 15 jaar oud was, naar de stijle heuvel aan het Jolstrameer. Hij bouwde er zijn eigen atelier en meerdere kleine houten huisjes voor zijn familie. Later werd er een grote groentetuin aangelegd en ook een verharde weg de stijle heuvel op. In 1920 was hij uitermate trots op alles wat hij zelf had aangelegd en vanaf die tijd schilderde hij 24 schilderijen van in en om zijn huis.
Als ik de verschillende houten huisjes binnenga zie ik zijn atelier, de woonkamer met Noorse tafelkleedjes die ik terug zie in zijn schilderijen, en het bed naast het raam waar hij door zijn ziekte veel dagen in doorbracht. Boven zijn bed hangt een reproductie van een van zijn meest beroemde schilderijen ‘het vuur tijdens midzomernacht’. Astrups vader was priester en verbood zijn zoon naar dit soort heidense feesten te gaan. In het schilderij lijkt de muziek tot leven te komen en bomen in trollen te veranderen. Ook herken ik de witte jurk met blauwe ruit motieven die aan een haakje aan de kast hangt uit een van zijn schilderijen. In het schilderij ‘Rabarber’ zien we zijn vrouw rabarber plukken in de groentetuin in deze wit blauwe jurk die zij zelf maakte.
Dit schilderij doet mij denken aan mijn jeugdjaren toen ook mijn moeder vaak rabarber plukte uit onze grote groentetuin en daar rabarbertaart van maakte. En als ik dan op het museumterras de menukaart bekijk en de rabarbertaart tussen al die heerlijke Noorse zoetigheden wordt aangeprezen, is dat dan ook het eerstse wat ik bestel om daarna weer verder te fietsen door de overweldigende natuur langs het Jølstravatnet.
Wanneer je in Noorwegen bent, kun je niet om Nikolai Astrup heen, hij is een held van de Noren. Zijn schilderijen zijn terug te zien in de Nationale Galerie van Oslo en in het Kunstmuseum KODE in Bergen. Voor het eerst werd zijn werk in 2016-2017 buiten Noorwegen tentoongesteld: in Londen en Emden. Een mooi begin van een grotere bekendheid voor deze indrukwekkende kunstenaar.
Volg ons