Lost for words in Schotland
Een rij ronde, afgesleten bergtoppen, golvende heuvels, een spiegelend meer of turfstroompje, wat sprietige graspollen, katoenwitte veenpluis en hellingen vol heide: meer is Schotland eigenlijk niet.
Divers en sprookjesachtig
Maar keer op keer als ik oog in oog kom te staan met het Schotse landschap word ik stil van binnen en ben ik lost for words. Ik voel me door magie omgeven. In al zijn eenvoud is dit landschap zo divers en sprookjesachtig. Kijk naar de wolken, die als brede schaduwen over de Munroes (bergtoppen van 3.000 feet - 900 meter - en hoger) en glens (dalen) trekken, steeds weer wisselende stroken licht- en donkergroen tevoorschijn toverend. Groen dat zich hier in zovele tinten laat zien en zich golvend uitstrekt, tot zover het oog reikt. Met daarboven de blauwgrijze of ijsblauwe luchten die in het water van meren, bergbeken en de zee mysterieus donker of koningsblauw weerspiegelen.
Ook het donkere groen of diepe paarsroze van (bloeiende) heide behoren tot het Schotse kleurenpalet. Evenals de donkerbruine veengronden en de zwarte en oranjerode zeewieren die in dikke lagen glinsterend op het vochtige strand langs de grillige kustlijn liggen te wachten.
En ook het grijs, wit en zwart van wollige plukken rondzwervende schapen en het rode bruin van harige highland cows kleuren het Schotse landschap. Kleuren die nooit vervelen en onder invloed van het Schotse weer steeds in diepte en toon veranderen. Het zijn die kleuren die je tegenkomt, als je door een intiem Schots towerhouse heen wandelt of door een statig kasteel. Immers voor het verven van wol werden (worden) lokale planten, wieren en mineralen gebruikt. Zo zie je de kleurschakering van de natuur terugkomen in de geweven tapestries aan de wanden, in de wollen kleden, die over een stoel gedrapeerd liggen of in de stoffen, waarmee banken bekleed zijn, of die als gordijnen of vloerbedekking een kasteeltje zijn warmte geven.
De Schotse wollen tartans met hun variatie aan ruitmotieven zijn eveneens een afspiegeling van het Schotse kleurenpalet. Daarom ook konden Highlanders in hun doeken of kilts ongezien door de Highlands trekken, want zij gingen op in de kleuren van het landschap. Net zoals trouwens de rode eekhoorn en het rode hert zich nog steeds ongezien weten te midden van de rode stammen van de Caledonische pijnbomen, die ooit onderdeel uitmaakten van een ondoordringbaar Caledonisch woud. Ook de rondscharrelende korenhoender (grouse) voelt zich veilig in het oranjebruin, groen en roze van de heide, zolang hij zich niet laat afschrikken door een jager en opfladdert.
Wie ook nauwelijks vindbaar zijn in het Schotse landschap, zijn de waterpaarden of kelpies (behalve die moderne kelpies van 30 meter hoogte dan langs de snelweg richting Falkirk) die rondwaren bij meren en vennetjes. Net als ongrijpbare Nessie leven zij in hun eigen wereld. Een wereld die betovert en inspireert. Koningin Victoria, dichter Sir Walter Scott en schrijfster Beatrice Potter waren allen lost for words bij het zien van de Schotse natuur. Beatrice liet er haar Peter Rabbit en zijn vrienden tot leven komen. Schotse schrijver Kenneth Grahame werd wellicht ook enigszins beïnvloed door zijn geboorteplek toen hij over de avonturen van een trotse pad schreef in zijn boek Wind in de Wilgen.
Kilts en doedelzakken
Als ik met mijn groep door Schotland trek, en we na enkele bezoeken aan kasteeltjes en kerken, de uitgestrekte glens doorkruisen, geflankeerd door imposante bergen, ervaren we allemaal hetzelfde. We moeten de bus uit en de Highlands voelen en ruiken. En als nietige mensjes staan we daar dan, sprakeloos te zijn, in die oneindige wildernis. Lost for words.
Bij de Rannach Moors, ooit heilige grond voor de Kelten, maken we een kleine wandeling. Een hert staat ons bij het eindpunt op te wachten. Eerder hebben we eerbiedig voor de ‘drie gezusters’ (drie bergtoppen) gestaan in de vallei (glen) van Coe. Steeds weer tonen de gezusters zich anders in hun samenspel met zon, wind en regen. Ook op eiland Skye springen we steeds de bus uit. Lost for words. Schapen. Schotse hooglanders. Turfhuisjes. De uitgestrekte, oplichtende dan weer mistige zeespiegel. Ruisende watervallen. We zuigen het allemaal op. En onze camera's klikken.
In deze weidse omgeving kun je de doedelzakspeler al van kilometers ver horen naderen. Ook hij hoort hier thuis in het landschap. Net zoals de kilt. Tijdens bruiloften maar ook tijdens de Highland games (een combinatie van lokale sport-, dans- en doedelzakspelwedstrijden) kom je beide tegen. De kilt wordt met trots gedragen. Lange tijd was hij verboden, maar Engelse koning George IV bracht hem in 1822 weer terug. Hij trok hem zelfs aan. Altijd willen gasten onderweg in Schotland weten hoe dat nu toch zit met die kilt. Ze bedoelen dan, wat draagt zo’n Schot nu onder die rok? De vroegere clanleden kenden ondergoed nog niet. Maar de moderne Schot van nu wel. Dus? Totaal onverwacht lichtte prins Philip, echtgenoot van Britse koningin Elizabeth II, tijdens de Highland gathering in Braemer, enkele jaren geleden, een tipje van de sluier op. De toen 91-jarige prins, gezeten op een stoel, liet zijn knieën, zich van geen kwaad bewust, net iets te relaxed openvallen, terwijl hij zijn kilt droeg. De Britse paparazzi hadden een ‘field day’ (buitenkansje). En bij het openslaan van de krant, de volgende morgen, was het hele Britse volk even lost for words.
Volg ons