Dromen over het Noorderlicht in IJsland
Jarenlang droomde ik erover: het noorderlicht zien in IJsland! Geduld is niet één van de grootste gaven die ik heb meegekregen. Je kunt wel oefenen in geduld… en dat was ook nodig, want een mens is hiervoor wel aan de natuur overgeleverd. Maar het wachten werd ruimschoots beloond!
In de bittere kou voor het Noorderlicht
Avonden lang zat ik buiten in bittere kou, soms in de bescherming van een auto op een afgelegen, donkere plaats in afwachting van dit fenomeen. En even zo vaak was dit tevergeefs: het was en bleef aardedonker. Afgelopen februari, tijdens een reis in IJsland, had ik met de receptionist afgesproken dat hij ons zou wekken zodra het verschijnsel zich zou voordoen. En om 1.30 uur ging het alarm af. Tien minuten later stonden we buiten met open monden. Wat een indrukwekkend kleurenspel viel ons ten deel. Ruim een uur lang en elke minuut weer anders… onvergetelijk!
Wetenschap en folklore
Het noorderlicht ontstaat doordat zonnedeeltjes de atmosfeer binnendringen. Deze elektrisch geladen deeltjes worden het heelal in geslingerd. Het aardmagnetische veld zorgt ervoor dat de deeltjesstroom in de omgeving van de aarde wordt afgebogen en in de buurt van de noord- en zuidpool met verhoogde snelheid de atmosfeer binnendringt. Tijdens de tocht door de atmosfeer botsen deze deeltjes met atomen, waarbij de energie van de zonnedeeltjes op de zuurstof en stikstof wordt overgedragen.
Bij het vrijkomen van deze energie ontstaat het kleurrijke poollicht, waarbij de kleur afhankelijk is van de hoogte waarop de energie vrijkomt. Je ziet vaak een lichte gloed. Als het licht goed zichtbaar is, zie je bewegende bogen, stralenbundels of gordijnen van licht. Heel zelden is het zelfs vlammend. Soms staat aan de noordelijke horizon een boog waaruit de lichtstralen als zoeklichten omhoog schieten. De kleur komt meestal als helder groen langs, vaak met wat roze langs de randen, en diep paars of rood. Gebeurt dit op het noordelijke halfrond, dan noemen we dit noorderlicht (aurora borealis). Gebeurt het op het zuidelijke halfrond, dan noemen we het zuiderlicht (aurora australis).
In de mythologieën en de folklore van verschillende culturen zijn er andere verklaringen: een ‘brandende’ hemel werd gezien als een voorteken voor onheil en bloedvergieten. Wellicht was een weerspiegeling van de zee of een school vissen. Of waren het de dansende zielen van de overledenen, die beland waren in de geest van de aurora? Symbolen van het noorderlicht zijn teruggevonden op de traditionele sjamanistische trommels van de Samen, de inheemse bevolking van Noord-Noorwegen. Het staat er ook bekend als ‘guovssahas’, ‘het licht dat men kan horen’. Het noorderlicht werd van oudsher door de Samen met geluid geassocieerd.
De komende winter reis ik weer af naar IJsland en Lapland, om hopelijk nogmaals te gaan genieten van dit imponerende schouwspel. Daar heb ik graag wat kou of een gebroken nacht voor over!
Volg ons