De Stijl en het Bauhaus
Aan het begin van de 20e eeuw verandert de vormgeving van gebruiksvoorwerpen, gebouwen en kunstvoorwerpen zo ingrijpend dat er sprake is van een revolutie. Het is waarschijnlijk niet toevallig dat dit samenvalt met revolutionaire veranderingen in de samenleving. Overal in de wereld worden nieuwe principes ontwikkeld en geïntroduceerd, waardoor het dagelijks leven van de ‘gewone mens’ ingrijpend verandert.
De Stijl (1917)
In het jaar waarin in Rusland met de oktoberrevolutie de feodale maatschappij wordt omvergeworpen en ingewisseld voor iets wat men communisme noemt, wordt in Nederland het tijdschrift De Stijl opgericht door onder andere Piet Mondriaan, Gerrit Rietveld en met name Theo van Doesburg. Zij streefden naar een radicale hervorming van de kunst, in overeenstemming met de andere ingrijpende veranderingen in de techniek, de wetenschap en de maatschappij. Binnen de groep van De Stijl speelde de Russische kunstenaar Kandinsky een belangrijke rol in de ontwikkeling van de vormentaal, waarbij abstractie, rechtlijnigheid en primaire kleuren een hoofdrol speelden.
Bauhaus (1919)
De oprichter van De Stijl, Theo van Doesburg, was ook bepalend bij de stijl van wat de belangrijkste architectuurschool van onze tijd zou worden: het Bauhaus. In Weimar richtte in 1919 Walter Gropius deze school op voor architecten, kunstenaars en industrieel ontwerpers. Die school waarin een eigen moderne en functionele vormgeving werd gepropageerd en onderwezen, ging een bepalende rol spelen in de vormgeving van de wereld. De principes werden vastgelegd in het ‘Bauhaus-Manifest’.
Deze nieuwe school trok veel beroemde kunstenaars aan die er les kwamen geven. Studenten leerden er in een geïdealiseerde democratische setting hun eigen creativiteit te ontwikkelen, enigszins op de manier waarop vroeger meesters hun gezellen opleidden. De conservatieve regering in Weimar vond de producten van de Bauhaus-idealisten veel te modern en het democratisch ideaal veel te ‘links’ en de school werd in de jaren twintig gesloten. In Dessau had men wel interesse en de school werd daar naartoe verplaatst. Voor de school werd door Walter Gropius een gebouw gemaakt volgens de principes van het nieuwe bouwen. Dat gebouw, recent gerestaureerd, staat er nog steeds mooi en modern te zijn.
Ludwig Mies van der Rohe
De laatste directeur van het Bauhaus was Ludwig Mies van der Rohe. Hij leidde de school van 1930 tot 1933. In dat jaar sloten, na de machtsovername van Hitler, de nationaalsocialisten de school, werd dat wat er werd onderwezen bestempeld als entartete Kunst kregen de kunstenaars een Berufsverbot en vertrok Van der Rohe naar Amerika.
Vanuit Amerika vonden de principes van het Bauhaus alsnog hun weg en werden bepalend voor de vormgeving. Van der Rohe ontwikkelde zich tot een van de meest vooraanstaande architecten van de 20e eeuw. Het is een zegen dat zijn laatste gebouw, de Neue Nationalgalerie, uiteindelijk in 1968 toch kon worden gerealiseerd in Berlijn.
Reizen naar Duitsland
Wilt u ook meer ontdekken over de fascinerende Bauhaus architectuurstijl in de Duitse steden? En dat raad ik u zeker aan! Bekijk dan onze reizen naar Duitsland!
Volg ons