De fonteinen van Tsaar Peter de Grote
Het ‘Versailles van het Noorden’ wordt Petrodvoretz ook wel genoemd. Een paleis met een grandeur die niet onderdoet voor de pracht en praal van het onderkomen van de Franse Zonnekoning. Peter had het niet zo op grote paleizen. Zelf woonde hij het liefst in een klein huisje met een laag plafond, zo ongeveer als het huisje waar hij woonde in Zaandam toen hij daar in de leer was als scheepstimmerman. Ondanks zijn lengte van meer dan twee meter voelde hij zich het prettigst in kleine ruimten.
De Hermitage in Sint Petersburg
In het winterpaleis in Sint Petersburg, het huidige museum De Hermitage, had hij voor zichzelf een paar kleine ruimtes laten inrichten met verlaagde plafonds en stro op de grond, waarin hij dagenlang met vrienden kon drinken en feesten. Die ruimten waren niet gedecoreerd met kunst, maar wel voorzien van een draaibank en andere technische hulpmiddelen en apparaten waar hij enorm van hield. Als hij buitenlandse gasten ontving, gebruikte hij het paleis van zijn jeugdvriend en door hem tot gouverneur van Petersburg benoemde Mensjikov.
Pas nadat hij bij een van zijn buitenlandse reizen op bezoek was geweest in Versailles besloot hij ook zoiets te laten maken in het ‘tsarendorp’ bij de Finse golf waar de Russische adel hun zomers plachten door te brengen. Behalve een pompeus paleis moesten daar veel en bijzondere fonteinen komen. Een ingenieus waterleidingsysteem kon worden aangelegd langs de kust door gebruik te maken van het natuurlijk hoogteverschil. Het paleis werd gebouwd op het hoogste deel van het terrein, voorkant naar de straatkant en daarvan gescheiden door de ‘boventuin’. Aan de achterkant konden in de ‘benedentuin’ fonteinen worden gemaakt die functioneerden op de waterkracht als gevolg van het hoogteverschil tussen boven- en benedentuin. Water werd in de nacht verzameld in vijvers in de boventuin en via een ingenieus leidingsysteem overdag naar de fonteinen gevoerd.
Ondergronds Petrodvoretz
Onder het paleis liggen dus vele gangen, grotten, pijpen en afsluiters die het water en de waterdruk kunnen regelen. Met enige moeite is het soms mogelijk deze technische ruimten te bezoeken en als het ware in het hart van de fonteinen te kijken. En omdat Peter dit technische vernuft misschien nog wel het mooiste vond van zijn paleis, had hij ook daar de ruimtes zo laten inrichten dat hij zijn gasten ermee kon verbazen.
Onlangs was ik voor het eerst in de gelegenheid die ruimten te bezoeken. Omdat het voor toeristengroepen niet mogelijk is om deze ruimten te bezoeken, laat ik u hier met een paar foto’s zien hoe het er daar uitziet. Een foto van het eerste schets waarin het werkingsprincipe van de fonteinen is opgetekend en een paar foto’s van de technische infrastructuur in de grotten en tunnels. Natuurlijk zijn de leidingen al regelmatig vervangen, en zijn ze nu van metaal en niet meer van hout als bij de aanleg toen, maar de beelden geven een mooi inzicht in het technische vernuft uit de eerste helft van de 18e eeuw.
Volg ons