Charles Dickens – A Christmas Carol en meer

Charles Dickens’ verhalen waren zeer populair. Hij schreef over zijn tijd, het Victoriaanse Engeland. Dwalend door het 19e-eeuwse Londen vond hij inspiratie voor zijn verhalen en personages. Verhalen die niet alleen vol humor, satire en spanning zaten, maar ook felle kritiek bevatten op de sociale misstanden in de maatschappij. Hij werd de chroniqueur van zijn tijd en wordt algemeen gezien als een van de grootste schrijvers die het land heeft voortgebracht. Zijn boeken worden nog steeds door velen gelezen, en zeker niet alleen in Groot-Brittannië.

Een kerstvertelling

Dickens schreef vijftien boeken en honderden korte verhalen en artikelen. Hij schonk de wereld beroemd geworden personages als David Copperfield en Oliver Twist, zijn verhalen werden deel van de Engelse taal en cultuur. Met prachtige boeken als ‘Great Expectations’, ‘Hard Times’ en ‘Our Mutual Friend’ verwierf hij grote roem. Maar het meest beroemd is hij wellicht dezer dagen door dat éne verhaal dat hij in slechts zes weken schreef: ‘A Christmas Carol’.

‘A Christmas Carol in Prose: Being a Ghost Story of Christmas’ luidt de volledige titel van deze kerstvertelling. En dat is precies wat het is. Het verhaal vertelt over de verbitterde vrek Ebenezer Scrooge voor wie slechts geld verdienen telt. Op kerstavond wordt hij bezocht door drie geesten: de geest van de Voorbije Kersttijden, de geest van het Tegenwoordige Kerstfeest en de geest van de Toekomstige Kersttijden. Door het bezoek van de drie geesten verandert de oude Scrooge in een gulle, vrolijke man vol naastenliefde.

Een aanklacht als bestseller

Dit verhaal verscheen op 19 december 1843 in een oplage van 6.000 exemplaren en was binnen vijf dagen uitverkocht. Vele herdrukken volgden en al binnen zes weken waren theateruitvoeringen van deze kerstvertelling een groot succes in de Londense theaters. Het moet een geweldig gevoel zijn geweest voor Dickens, te zien dat zijn verhaal, dat ook een aanklacht was tegen de erbarmelijke omstandigheden waaronder de armen in de Victoriaanse tijd leefden, zó succesvol was.

Het Victoriaanse tijdperk was een periode van grote veranderingen. De Industriële Revolutie, de zeer snel groeiende steden en de expansie van het Britse imperium zorgden voor vooruitgang, maar niet voor iedereen. Naast extreme rijkdom voor de gelukkigen was er ook bittere armoede voor vele anderen. Die armoede en wanhoop kende Dickens zelf ook maar al te goed.

Een moeilijke jeugd

Charles werd als tweede in een gezin van acht kinderen geboren in Portsmouth, op 7 februari 1812. Zijn vader werkte als ambtenaar op het betaalkantoor van de marine en werd regelmatig overgeplaatst. Vanaf zijn vijfde jaar woonde Charles in Chatham vlakbij Rochester, ten zuidoosten van Londen. Het was een heel gelukkige tijd waar een eind aan kwam toen Charles tien jaar oud was. De familie moest opnieuw verhuizen, ditmaal naar Londen. Het leven in de stad was duur en zijn vader leefde op te grote voet. Toen hij zijn schulden niet meer kon betalen, belandde hij in een van de vele gevangenissen van Londen.

Geheel volgens de gewoonte van die tijd trokken Charles’ moeder en de jongere kinderen bij hem in de gevangenis in. Alleen Charles’ oudere zus Fanny en hijzelf gingen niet mee. Charles moest geld verdienen om het gezin te helpen. Hij werkte als twaalfjarige jongen in een schoensmeerfabriek waar hij etiketten op potten plakte, tien uur per dag voor een schamel loon. In deze omgeving, als kleine jongen op zichzelf teruggeworpen, leerde hij het stadsleven en de harde arbeidsomstandigheden van het 19e-eeuwse Londen kennen. Zijn vader kon na enige tijd gelukkig de gevangenis verlaten, maar nieuwe schulden leidden enige jaren later weer tot grote financiële zorgen.

Charles Dickens Museum

Charles bleek goed te kunnen schrijven en werd uiteindelijk politiek verslaggever. Hij begon daarnaast ook stukjes te schrijven. Deze korte schetsen werden in 1836 gebundeld en uitgegeven. Met deze bundel ‘Sketches by Boz’ begon Charles naam te maken. In datzelfde jaar trouwde hij met Catharine Hogarth. Binnen een jaar werd er een jongetje geboren, hun eerste kind van de in totaal tien kinderen die zij zouden krijgen. Het jonge gezin verhuisde naar een mooi Georgian huis in een goede wijk. Hier schreef hij talloze sociale pamfletten en rondde hij ‘The Pickwick Papers’ af. Nóg twee boeken schreef Dickens in dit huis: ‘Oliver Twist’ en ‘Nicholas Nickleby’. Het bleken beide meesterwerken waarmee hij voorgoed zijn naam als groot schrijver en sociaal hervormer vestigde.

Dit huis in Doughty Street is nu het Charles Dickens Museum. Dwalend door de kamers krijg je een goed idee van het leven in die tijd. Je kunt je voorstellen hoe Charles aan het begin van zijn roem zijn leven opbouwde. Je ziet zijn schrijftafel, de eetkamer waarin vele gasten werden ontvangen en de spiegel, waarin hij naar verluidt zijn verhaalpersonages oefende om ze vervolgens zo ‘echt’ mogelijk te kunnen presenteren tijdens voorleesavonden. Die voorleesavonden werden razend populair. Vele keren zou Charles in de loop der jaren op tournee gaan om met veel verve zijn prachtige verhalen aan het publiek te vertellen.

Afscheidstournee

Dickens werd door iedereen gelezen. Zelfs koningin Victoria was een bewonderaar en verzocht hem meermaals haar te bezoeken. Charles sloeg deze uitnodigingen immer af, wat zeer ongebruikelijk was voor die tijd. Maar begin maart 1870 kwam hij bij haar op bezoek. Bij die gelegenheid gaf koningin Victoria hem een kopie van haar eigen werk; het boek over haar dagen in haar geliefde Schotland. ‘Leaves from the Journal of Our Life in the Highlands’. De opdracht erin luidde ‘From the humblest of writers to one of the greatests’.

Een week na zijn bezoek aan de koningin gaf hij, na een grote afscheidstournee, zijn laatste optreden. Charles kampte al langere tijd met gezondheidsklachten. Tijdens zijn voorstellingen kon hij zó gepassioneerd en levendig vertellen dat vrouwen in het publiek soms van emotie flauwvielen. Maar deze intense optredens vergden teveel van zijn gezondheid. Het was een emotionele gebeurtenis, voor zowel de schrijver als zijn publiek. Hij las onder meer ‘A Christmas Carol’ voor. Enkele maanden daarna kreeg hij een beroerte, na een dag hard werken aan zijn nieuwe boek ‘The Mystery of Edwin Drood’. Hij stierf de volgende dag, slechts 58 jaar oud.

Het was zijn wens in stilte bij de kathedraal van Rochester te worden begraven. Men vond echter dat de grote schrijver een voorname en eervolle laatste rustplaats verdiende in Westminster Abbey, in het hartje van Londen. En zo werd hij daar in kleine kring begraven. Twee dagen bleef zijn graf geopend voor rouwenden en duizenden bewezen hem de laatste eer. Charles werd begraven in Poets’ Corner. In dit deel van de Abbey zijn in de loop der tijd veel belangrijke schrijvers begraven. Geoffrey Chaucer, Samuel Johnson en Rudyard Kipling bijvoorbeeld. Andere grote schrijvers worden hier met een gedenkteken herdacht, waaronder Jane Austen, de Brontë-zusters, Oscar Wilde, Walter Scott en natuurlijk William Shakespeare.

Charles Dickens schreef meerdere kerstverhalen, maar het is door zijn vertelling ‘A Christmas Carol’ dat Dickens zo nauw verbonden is met het kerstfeest. Mocht u in de donkere dagen rond kerst tijd hebben, maak het thuis dan behaaglijk, steek eventueel wat extra kaarsen aan en neem dit boek ter hand. Maak kennis met Scrooge, Jacob Marley en Tiny Tim en laat u meevoeren naar het kerstfeest in het Victoriaanse Londen van Charles Dickens.

Wilt u net als ik dwalen door het huis van Charles Dickens in Londen? Ga dan mee op de bijzondere themareis Hoogtepunten van de Engelse literatuur.