Bach in Leipzig
Als ik in Leipzig ben, kan ik uiteraard niet om de grootste componist aller tijden heen: Johann Sebastian Bach. Van 1723 tot aan zijn dood in 1750 was hij cantor van de Thomaskirche en verantwoordelijk voor de kerkmuziek van de lutherse gemeente.
Muziek voor kerk…
Hij schreef er veel cantates, passies en andere kerkmuziek. Wie denkt dat Bach daar al die jaren met plezier en in een bijna heilige sfeer de mooiste religieuze muziek heeft geschreven, heeft het helaas mis…
Het begon al met zijn sollicitatie. Er waren zeven kandidaten, van wie enkele zich snel terugtrokken. De favoriet was Georg Philipp Telemann, maar die had alleen maar gesolliciteerd om zijn werkgever in Hamburg onder druk te zetten voor meer salaris. Toen viel de keuze op Christoph Graupner, maar diens werkgever in Darmstadt bood zo veel extra salaris, dat hij de aanstelling afwees. Bach bleef over en werd, bij gebrek aan beter, aangesteld.
Vol goede moed ging hij aan het werk. Voor elke zondag en feestdag schreef hij een prachtige cantate. Ook was hij verantwoordelijk voor de rest van de kerkmuziek en hij gaf les aan de jongens van de aan de kerk verbonden school. In dat laatste had hij weinig plezier. Bach was ongeduldig van aard en kon moeilijk met ongeregelde schooljongens omgaan.
Ook lastig waren zijn activiteiten als kerkmusicus, want componeren is één ding, maar die muziek zo goed mogelijk uitvoeren is een heel ander ding. Hij had de schooljongens tot zijn beschikking voor de hoge stemmen, de studenten van de Leipziger universiteit voor de lage stemmen, en ook enkele instrumenten en enige beroepsmusici. Veel stelde het in zijn ogen niet voor. Talloos zijn de zure brieven die hij schreef aan de schoolrector en kerkenraad om de kwaliteit van de kerkmuziek te verbeteren, en even talloos zijn de geïrriteerde antwoorden met als algemene strekking dat hij niet moest zeuren.
…en kroeg
Niet erg hoopgevend waren zijn ervaringen met wat nu zijn beroemdste werk is: de Matthäus-Passion uit 1727. Bach had in Leipzig de zeer uitgebreide vorm van passiemuziek ingevoerd. Om de paar jaar voerde hij het werk uit, telkens aangepast aan de nieuwe omstandigheden. Echt gewaardeerd werd het niet. Tekenend was dat een van de gelovigen bij de eerste uitvoering geschokt had uitgeroepen dat het ‘wel een opera leek!’
Na vijf jaar hard werken was het plezier voor Bach voorgoed vergald. Hij schreef steeds minder nieuwe kerkmuziek en greep terug op oudere werken of muziek van collega’s uit de omgeving. Maar: hij vond een nieuwe liefde. In 1729 ‘kreeg’ hij het Collegium Musicum, een gezelschap getalenteerde studenten dat wekelijks speelde in het Zimmermannischen Caffee-Hauß, één van de grotere herbergen in de stad. Hiervoor schreef hij zijn komische ‘Kaffee-Kantate’.
Graag zou ik in Leipzig eens een bezoek brengen aan dit café van het Collegium Musicum. Maar helaas: het is in de oorlog tijdens een bombardement vernietigd. Het blijft echter fascinerend dat de grote kerkmusicus Bach als ‘kroegpianist’ zijn gelukkigste momenten in Leipzig beleefd heeft…
Reis mee naar het Leizpig van Bach
Wilt u ook de Thomaskirche in Leipzig bewonderen? Of wilt u tijdens de Thüringer Bachwochen enkele concerten van Bach bijwonen? Ga mee op de muziekreis Bach in Thüringen of laat u inspireren door onze andere reizen naar Midden-Duitsland!
Volg ons