Het huis van Jean Sibelius in Finland
Het is u vast ook wel eens gebeurd. Je loopt door zo’n prachtig, maar enorm paleis als Schönbrunn, Versailles of Tsarskoje Selo, en ondanks alle pracht en praal denk je bij jezelf: ‘Het moet een hel zijn geweest om hier te moeten wonen’. Het omgekeerde bestaat ook. In sommige huizen denk je: ‘Als ik de kans krijg hier te komen wonen, pak ik vandaag nog m’n boeltje bij elkaar’. De Villa van Buuren in Brussel is een mooi voorbeeld. Of het prachtige Ainola, in Finland.
Een componist als nationale held
Ik ken eigenlijk geen ander land dat een componist als nationale held heeft. Want dat was de status die Jean Sibelius in Finland bereikt had. Met zijn prachtige muziek wist hij de Finnen op cruciale momenten aan te moedigen. Zijn muzikale taal was als de Finse taal zelf: volstrekt anders dan alle andere die je eerder hoorde. Op het eerste gehoor moeilijk doordringbaar. Maar voor de Finse taal en de muziek van Sibelius geldt dat als je er wat moeite voor doet er een schitterende wereld voor je opengaat. Een wereld waarin de natuur centraal staat. En de mens geen meester van de natuur is, maar onderdeel van de natuur.
In 1904 besloten Jean en zijn vrouw een nieuw huis te bouwen. Ze hadden inmiddels vijf dochters. Het huis werd helemaal aangepast aan de wensen van Sibelius. En bij die wensen stond de natuur weer centraal. Sibelius was een synesthesist, hij associeerde kleuren met klanken: groen (de eetkamer) was bijvoorbeeld F groot, blauw was D groot. En dat was ook de reden waarom Sibelius graag wilde dat het huis in de landelijke omgeving van Järvenpää, en niet in Helsinki kwam te staan (op zich een verrassende keuze voor iemand als Sibelius, die toch zo van het ‘goede leven’ hield). Iedere dag kon hij hier een stevige wandeling maken, met zijn karakteristieke wandelstok, Borsalino-hoed en sigaar. Al wandelend genoot hij van de natuur. En de kleurschakeringen van de natuur gaven de synesthesist automatisch muzikale ideeën.
Een heerlijk huis
Het zullen niet altijd gemakkelijke wandelingen geweest zijn. Sibelius was notoir kritisch over zijn eigen werk. Meerdere keren stopte hij met componeren. Dan had hij het idee uitgesproken te zijn in de taal die hij op dat moment hanteerde. Hij wilde dan alleen maar met nieuw werk komen, als het in zijn ogen ook echt nieuw was. Dat is hem meerdere keren gelukt!
Na zijn zevende symfonie deed lange tijd het gerucht de ronde dat er een achtste in de maak was. Hij heeft er ook lange tijd aan gewerkt. Maar alles wat uit zijn pen vloeide vernietigde hij, niet tevreden met het resultaat. De achtste is er nooit gekomen, hoewel Sibelius de leeftijd der zeer sterken bereikte.
Na zijn dood leefde zijn vrouw Aino, zo cruciaal in zijn leven, nog tot haar dood in Ainola. Daarna werd het huis teruggegeven aan de staat. Het is nu een museum, met achter in de tuin het graf van Jean en Aino. Ik was er tijdens mijn eerste bezoek aan Finland samen met mijn Finse geliefde. Binnen leek het alsof ik een warm bad nam. Wat een heerlijk huis. Zo stijlvol. Zo gezellig. Zo inspirerend. Toen ik de rookkamer zag was ik (net als Sibelius een sigarenroker) verkocht. Ik fluisterde tegen Matleena: ‘Ik wil hier wonen’. Natuurlijk moest ze lachen om het idee. Maar ze begreep de hint, Finland beviel me wel!
Volg ons