Blauw bloed in Europa
Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1918 vroeg de Duitse keizer Wilhelm II politiek asiel aan in Nederland. Hiermee kwam een einde aan de periode van het Duitse keizerrijk, die begon met de Duitse eenwording in 1871. Daar waar landen als het Verenigd Koninkrijk en Nederland midden 19e eeuw het concept van de moderne constitutionele monarchie omarmden, kon van het Duitse keizerrijk op z’n best gezegd worden dat het een semi-constitutionele monarchie was: de keizer trok feitelijk nog aan alle touwtjes.
Het omarmen van het constitutionele model was overigens voor veel vorstenhuizen geen keuze uit luxe. Door diverse revoluties en emancipatiebewegingen was dit vaak de enige manier om in het zadel te blijven en een vorm van macht, status en aanzien te behouden. Het was feitelijk een natuurlijke overgang van een periode waarin de adel in Europa aan de touwtjes trok naar de tijd waarin we nu leven en waarin het volk het voor het zeggen heeft.
Maar Duitsland verwierp dus het constitutionele model en hield vast aan de macht van de adel tot de onvrede van het volk, gevoed door de gruwelen van een oorlog, hier in 1918 een eind aan maakte. Tot het zover was heerste de keizer over een verzameling bondslanden waar 22 koningen, groothertogen, hertogen en vorsten de dienst uitmaakten.
Netwerk van blauw bloed
Dit beeld van een wijdvertakt netwerk van blauw bloed zagen we in veel Europese landen en was het resultaat van een klassenopbouw die begon in de vroege middeleeuwen en volgens andere definities zelfs al veel eerder. Een van de belangrijkste kenmerken van deze klasse was dat men zichzelf superieure, erfelijke kwaliteiten toedichtte. Deze kwaliteiten plus de voorrechten en het aanzien die met de adellijke afkomst gepaard gingen, werden het beste beschermd door onderlinge huwelijken. Het zal dus geen verbazing wekken dat het uitgebreide Duitse adellijke netwerk een geliefde vijver was om in te vissen naar een geschikte huwelijkspartner.
Ook het Nederlandse koningshuis, op zichzelf al afstammend van het Duitse Huis Nassau, vond veel geschikte huwelijkskandidaten in Duitsland. Van de in totaal 43 huwelijken van leden van het Huis Oranje-Nassau (1551-1966) werden er niet minder dan 30 met Duitse aristocraten gesloten. Op de officiële Nederland Wereldwijd-website van ons koninkrijk is een zeer lezenswaardige serie van 31 portretten te vinden waarin historica Reinildis van Ditzhuyzen de gezamenlijke Oranjegeschiedenis van Nederland en Duitsland beschrijft.
Onderlinge verwantschap
Door deze onderlinge huwelijken zou je kunnen stellen dat vrijwel alle Europese vorstenhuizen familie van elkaar zijn én dat ze Duits bloed hebben. Zo stammen zowel het Belgische vorstenhuis als het Britse koningshuis direct af van het Huis Saksen-Coburg en Gotha. Deze verwantschappen waren natuurlijk lastig als er onderlinge oorlogen uitgevochten werden. Zo veranderden de Britten in de Eerste Wereldoorlog de naam van hun vorstenhuis in het Huis Windsor en noemden de Belgen zich na diezelfde oorlog het Huis van België, zich aldus distantiërend van hun Duitse verwantschap. Een ander voorbeeld van precaire familiebanden is het weigeren van politiek asiel door de Windsors aan de Russische tsarenfamilie toen deze in 1917 door de bolsjewieken verdreven werd. Tsaar Nicholaas was weliswaar een volle neef van de Britse koning George, maar ook van de Duitse keizer Wilhelm, waarmee de Britten natuurlijk in oorlog waren. De Russen waren niet welkom in Groot-Brittannië met alle gevolgen van dien. Van je familie moet je het maar hebben.
Op YouTube is een aardig filmpje te vinden waarin de banden tussen de zeven nog regerende vorstenhuizen getoond worden. Centraal hierin staat de Britse koningin Elizabeth, maar het wijdvertakte relatienetwerk wordt goed duidelijk, helemaal als aan het eind van het clipje ook de niet meer regerende huizen erbij betrokken worden.
Inspiratiebron voor boeken, series en reizen
Adel en vorstenhuizen, hun onderlinge relaties én ook hun relaties met de andere klassen zijn natuurlijk al sinds jaar en dag een geliefd thema voor zowel geschied- als romanschrijvers en film-serie- en documentairemakers. Series als The Crown, Victoria en Downton Abbey kennen terecht een grote schare liefhebbers en hebben, hoewel (sterk) geromantiseerd, vaak een zeer betrouwbare historische achtergrond, en ook onze vaderlandse cineasten hebben zich dankbaar en ruim bediend van dit thema. En eerlijk is eerlijk: het blijft prachtige en boeiende materie waar je niet per se een monarchist voor hoeft te zijn om ervan te genieten of erin geïnteresseerd te zijn.
Steeds meer liefhebbers en geïnteresseerden gaan zelf ook op locatie kijken naar de decors van deze geschiedenis. Wat dat betreft, zit u dan bij SRC natuurlijk helemaal goed, want daar kunt u, behalve het bekijken van de pracht en praal, ook luisteren naar de prachtige bijbehorende verhalen van de deskundige reisleiding. Zo komt de Russische Romanov-dynastie uitgebreid aan bod op onze reizen Moskou en Sint Petersburg en Hoogtepunten Rusland. Op beide reizen bezoekt u de Petrus en Pauluskathedraal met de graven van de Romanovs en het Winterpaleis (de Hermitage) van de tsaren. Ook behoren bezoeken aan andere paleizen als Peterhof of Tsarskoje Selo tot de mogelijkheden of zijn inbegrepen.
Een kijkje achter de schermen van de Britse adel kunt u nemen op de reis Tuinen en Landhuizen in Engeland en op de reis Bakermat van de Oranjedynastie nemen we u mee naar Duitsland naar de wortels van ons eigen koningshuis.
Volg ons