Bezienwaardigheden India

De naam van de meest bekende, grootste en drukste markt van India betekent eigenlijk ‘door maanlicht beschenen markt’. De markt werd gebouwd in opdracht van sjah Jahan in de 17e eeuw en ontworpen door een van zijn dochters. De markt werd eens verdeeld door kanalen en vijvers (nu gedempt) die het maanlicht reflecteerden. Een wandeling over de bazaar is een overweldigende ervaring waarbij geuren, geluiden en kleuren om uw aandacht vechten. Samen met de bekende Indiase chaos en bedrijvigheid, de grote hoeveelheid mensen, de heilige koeien en de riksja’s die u omgeven zult u met recht overdonderd zijn.

Onder leiding van de Britse architect Edwin Lutyens werd er tussen 1912 en 1931 gewerkt aan de nieuwe hoofdstad van Brits India. Op afstand van de stadsmuren van Mughal keizer Shah Jahan’s Oud Delhi bouwden de Britten een zeer ruim opgezette hoofdstad met het paleis van de onderkoning, de regeringsgebouwen en vele brede en groene lanen met bungalows, die tegenwoordig worden bewoond door de Indiase bestuurlijke elite. Telde Oud Delhi aan het begin van de 20e eeuw slechts een paar honderdduizend inwoners, tegenwoordig is het ‘National Hoofdstedelijk territorium’ van Delhi een overvolle metropool met net zo veel inwoners als Nederland. Niettemin heerst er onder toezicht van politie en leger in New Delhi nog steeds ‘neo-koloniale’ orde en rust.

Het Keoladeo Ghana National Park ligt nabij Bharatpur en is een van de mooiste wildreservaten voor watervogels ter wereld. Het park heeft een enorme oppervlakte aan meren, moerassen en waterrijke gebieden. Door de verhoogde paden, die gecamoufleerd zijn door bomen en begroeiing, kunnen vogelliefhebbers hier hun hart ophalen aan het bewonderen van de circa 300 vogelsoorten die in het park voorkomen. Elk jaar wacht het park met brood als lokaas, op de komst van de Siberische kraanvogel. Er zijn maar twee locaties ter wereld waar deze zeldzame vogel overwintert; in Iran en in Bharatpur. Deze prachtige vogel met zijn rode snavel vliegt ruim 6000 kilometer vanaf hun broedplaats in Siberië.

De Taj Mahal werd tussen 1632 en 1648 gebouwd als grafmonument voor de meest geliefde vrouw van sjah Jahan, die hij de bijnaam Mumtaz Mahal, ‘de uitverkorene van het paleis’, had gegeven. Zij overleed op 38-jarige leeftijd bij de geboorte van hun 14e kind en Jahan was zeer verdrietig: geschiedschrijvers uit zijn tijd vermeldden dat zijn baard binnen enkele weken na haar dood spierwit was geworden. Als blijk van zijn liefde en om te tonen hoe belangrijk zij voor hem was, bouwde hij dit mausoleum: de grootte ervan was voor een vrouw in de islamitische wereld ongekend. Het is een architectonisch wonder, opgebouwd uit verfijnd gedecoreerd witmarmeren elementen. Het is een van de bekendste werelderfgoedmonumenten. Na zijn dood werd Jahan bijgezet in de Taj Mahal en zo weer verenigd met zijn verloren liefde.

Er bestaan vele mythes en verhalen rondom de Taj Mahal. Een van de bekendste is dat Shah Jahan voor zichzelf een tombe van zwart marmer wilde bouwen aan de noordelijke kant van de Jamuna-rivier tegenover de achterkant van de Taj. Via een brug zou de Mughal-keizer dan voor eeuwig zijn verbonden met zijn geliefde Mumtaz. De recente ontdekking van de Methab Bagh, de maanlicht-tuin aan de andere kant van de Jamuna, leidde echter tot een heel andere verhaal, dat tevens antwoord geeft op de vraag waarom de Taj Mahal niet – zoals gebruikelijk – in het midden van de Perzische tuin (‘Char Bagh’, letterlijk vier tuinen) ligt, maar aan het einde daarvan. De conclusie van de Indiase archeologen is dat de Jamuna, als een van de paradijselijke rivieren, deel uit maakt van de oorspronkelijke tuin en het monument dus te midden van twee Char Baghs aan de rivier staat. De keizer bezocht de Taj dan ook via de rivier en niet, zoals wij tegenwoordig doen, via de zuidingang. De huidige Char Bagh voor de Taj Mahal is alles behalve een afspiegeling van de paradijselijke tuin zoals zij oorspronkelijk is bedoeld. Wat wij tegenwoordig zien betreft een door de Engelsen gedurende het begin van de twintigste eeuw geconstrueerde landschapstuin. De oorspronkelijke paradijselijke tuin stond vol met fruitbomen en bracht geld op. Van de Methab Bagh is helemaal niets meer over, maar vanuit de tuin aan de oever van Jamuna heb je – zeker bij maanlicht – een van de mooiste uitzichten op de Taj Mahal.

Pushkar heeft circa 15.000 inwoners en is gelegen rondom een klein meer aan de rand van de Tharwoestijn in de Indiase provincie Rajasthan. Volgens de traditie is het meer ontstaan toen oppergod Brahma er een lotusbloem liet vallen. Als enige plek in India met een aan Brahma gewijde tempel, is het stadje een bekend bedevaartsoord voor Hindoes, vol met tempels en verblijfplaatsen voor de pelgrims. De befaamde kamelenmarkt van Pushkar wordt jaarlijks door zo’n 200.000 mensen bezocht en vindt plaats in de achtste maand van de hindoekalender oftewel, afhankelijk van de volle maanstand (Kartik Purnima), ergens gedurende de maanden oktober en/of november. Vaak zijn de handelaren en pelgrims dagenlang onderweg om Pushkar te bereiken. Voordat het feest een week voor de volle maan losbarst, wordt er eerst handel bedreven. Er worden ongeveer 50.000 kamelen, paarden en koeien aangeboden en de woestijnvlakte rondom het stadje verandert in een groot kampement, waarbij de gemeente ieder jaar weer problemen heeft om mens en dier van water te voorzien. Het uiteindelijke feest is een ongelofelijk kleurrijk en rommelig schouwspel: een hoogtepunt van bezoek aan Rajasthan gedurende deze periode! Pushkar verandert in een gigantische braderie, waar volksmuzikanten, acrobaten, slangenbezweerders en andere exotische figuren hun kunsten vertonen. Toch is dit alles voor de hindoepelgrims slechts bijzaak. Hun moment is pas bij de volle maan, wanneer zij hun zonden afwassen en kaarsjes op vlotjes van bladeren het meer op laten drijven.

Fort Amber (spreek uit Amer) ligt ongeveer 11 kilometer buiten Jaipur en was de oude citadel van de lokale Kachhawaha heersers, voordat de hoofdstad verschoof naar de vlakte, het huidige Jaipur. Fort Amber is werkelijk prachtig gelegen en rondom beschermd door de Aravalli heuvels. Gebouwd door radja Man Singh I in 1592 en voltooid door Jai Singh in rood zandsteen en wit marmer, is het fort een fascinerende mix van Mogol en Hindu architectuur. Voornamelijk gebouwd als strategisch verdedigingswerk en veilige haven bij vijandelijke aanvallen, was er ook zeker gedacht aan het luxe leven van de koninklijke familie en hun staf. Het interieur van het paleis is rijkversierd met uitbundige schilderingen, beeldhouwwerk, edelstenen en spiegels. Met een adembenemend uitzicht over Maota meer bood het fort achter de afschrikwekkende buitenmuren een prachtig paradijs.

In 1727 liet Maharaja Jai Singh II Jaipur bouwen volgens de strenge principes van een oude Sanskriettekst over architectuur. Architect Vidyadvar ontwierp het historische centrum van de stad met een strak stratenpatroon, scherpe hoeken met relatief brede verkeerswegen, die werden omzoomd met uniforme gebouwen (veel haveli’s) en schaduwrijke bomen. Deze fraaie straten zijn echter al lang niet meer zijn opgewassen tegen het alsmaar toenemende Indiase verkeer. Van de stadsplanning van Jaipur kan tegenwoordig daarom eigenlijk alleen maar worden genoten tijdens de stille ochtenduren.

Aan een van de hoofdstraten van Jaipur ligt vlakbij het oude paleiscomplex het beroemdste gebouw van de stad: de Hawa Mahal, of het Paleis der Winden. Dit gebouw uit 1799 is een van de merkwaardigste voorbeelden van de postmogol-bouwkunst. Het is namelijk niet een echt gebouw, maar alleen maar een gevel met vijf verdiepingen en 953 (!) balkons en nissen. Het gebouw diende als uitkijkpost voor de hofdames. Hier konden zij naar de drukke straat kijken zonder dat zij zelf gezien werden.

Udaipur, ‘de stad van de zonsondergang’, is prachtig gelegen tussen meren en donkergroene heuvels. De stad staat vooral bekend als een romantische stad, het Venetië van Rajasthan, mede door de drie meren, het Picholameer, het Fateh Sagarmeer en het Swaroop Sagarmeer, die de stad van water voorzien. Udaipur is ook bekend vanwege de opnamen voor de James Bond film Octopussy en de klassiekers The Indian Tomb en The Tiger of Eschnapur van Fritz Lang uit het einde van jaren vijftig. Een bootochtje over een van de meren is dan ook zeker een aanrader. Daarnaast is het uit marmer en graniet opgetrokken stadspaleis, het grootste paleizencomplex van Rajasthan, een must.

Nadat de Punjab in 1947 bij de verdeling van Brits India in een Indiaas en een Pakistaans Punjab was gesplitst, had de nieuwe Indiase deelstaat geen hoofdstad. In 1953 stichtte de eerste premier van onafhankelijk India, Jawaharlal Nehru, daarom Chandigarh, dat tevens een voorbeeld moest zijn voor de modernisering van India. De wereldberoemde Franse architect Le Corbusier werd aangetrokken en hij bedacht een stad van rechthoekige sectoren gelegen in rastergelid, waarvan de strengheid wordt verlicht door slingerende waterwegen en groene openbare ruimtes. Eigenlijk zijn de verschillende sectoren kleine zelfverzorgende centra met markten, tempels en scholen op loopafstand van alle woningen. Binnen de snel groeiende metropool, met buiten de stadskern de gebruikelijke Indiase verkeerschaos, industrialisatie en ongecontroleerde woningbouw, is het door Indiase en internationale architecten geroemde Chandigarh van Le Corbusier een oase van orde en rust. Niettemin is het een artificiële stad, die alleen maar kan bestaan dankzij haar bijzondere politieke situatie; dit verklaart waarom Chandigarh als model voor de moderne ideale Indiase stad nooit is gekopieerd.

Het Jaïnisme, een filosofische stroming die een beetje op het boeddhisme lijkt, heeft geleid tot de bouw van prachtige Jaïntempels in India. Zo vindt u in Ranakhpur de schitterende Chaumukhtempel, al eeuwen verscholen in de bossen. Dit was oorspronkelijk een ashram: een plaats waar mensen de laatste jaren van hun leven doorbrengen om het aardse leven achter zich te laten en zich voor te bereiden op het hiernamaals. Deze 500 jaar oude tempel heeft ruim 1400 verschillend versierde zuilen!

De Sundarbans zijn de grootste mangrovebossen ter wereld. Ze bevinden zich in de rivierdelta van de Gangesrivier. Hoewel het een grensoverschrijdend gebied is, werd het tweemaal opgenomen in de Werelderfgoedlijst van UNESCO als natuurerfgoed: zowel bij Bangladesh als bij India. Het woud is bekend omwille van zijn rijke fauna, waaronder de Bengaalse tijger, de gevlekte axisherten (een 30.000-tal), krokodillen, slangen en talrijke vogelsoorten. Het gebied wordt echter bedreigd als gevolg van de opwarming van de aarde. Als de zeespiegel langs de Bengaalse kust ten opzichte van het jaar 2000 met 28 centimeter stijgt, zoals wordt voorspeld, dreigt 96% van het leefgebied van de Bengaalse tijgers in de Sundarbans te verdwijnen.

De Bengaalse tijger dankt zijn naam aan Bangladesh, maar komt vooral in India voor. Ook in Bhutan en Nepal leven nog enkele exemplaren van deze twee na grootste katachtige. Rond 1900 leefden er alleen in India al tegen de 40.000 Bengaalse tijgers. In 1972 was dit aantal hier dramatisch gedaald tot slechts 2000. Hoewel bescherming daarna resultaat had en hun aantal weer ruim verdubbelde, is het aantal de afgelopen jaren weer afgenomen tot onder het niveau van begin jaren '70. Het aantal in India wordt nu geschat op 1700, in totaal zijn er nu ongeveer 1850 Bengaalse tijgers.

Bombay is de grootste stad van India en de hoofdstad van de deelstaat Maharashtra. De stad is gevestigd op het eiland Salsette, gelegen aan de Arabische Zee. De Griekse cartograaf Ptolemaeus vermeldde in de 2e eeuw voor Christus de stad als Heptanesia, wat Oudgrieks is voor ‘een groep van zeven eilanden’. De Portugezen noemden het ‘Bom Bahia’, ‘Buon Bahia’ of ‘Bambain’, Portugees voor 'Goede Baai'. In 1538 noemden zij het ook wel Boa-vida, ‘het eiland van het goede leven’. Toen later de Britten de controle over India verwierven werd de naam verengelst naar Bombay, hoewel Marathi- en Gujarati-sprekers de stad als Mumbai kenden. In 1996 werd de naam officieel gewijzigd in Mumbai, conform het streven om Indiase steden te hernoemen naar de originele Indiase benamingen. In de deelstaat Maharashtra was toen de hindoe-nationalistische partij Shiv Sea aan het bewind en die beweerde dat Bombay niets meer is dan een verbastering van het originele Mumbai. Een veelgehoord tegenargument hierop is dat de stad werd gesticht door de Britten en de Portugezen en dat zij dus de naamrechten hebben.

Het feest der kruiken, Kumbh Mela, is een hindoefestival in Noord-India dat zes weken duurt en eens in drie jaar plaatsvindt, afwisselend in Haridwar, Allahabad, Ujjain en Nasik. Gedurende deze grootste bedevaart ter wereld nemen miljoenen hindoes een heilig bad in de Ganges om hun zonden weg te wassen. De Kumbh Mela is gebaseerd op een legende over een heilige drank waarvan één druppel genoeg was om onsterfelijkheid te verwerven.

Koeien behoren tot de heiligste dieren van India: ze liggen midden op de weg, rustig herkauwend terwijl het verkeer er langs raast. Volgens een legende was de koe Surabhi, de moeder van alle koeien, een van de schatten die uit de kosmische oceaan werd gekarnd. Haar ‘pangavya’ of vijf producten – melk, yoghurt, boter, mest en urine – bezaten een zuiverende kracht. De gemeenschap draagt de verantwoordelijkheid voor de koe. ’s Morgens staan er op pleinen en in straatjes karren vol gras, want het voeren van het heilige dier zorgt voor een goed karma. In het zuiden doet de koe dienst als waarzegster, bekleed met fraaie kleden, haar hoorns beschilderd en versierd met koperen dopjes. Het aantal keren en de manier waarop de koe haar kop schudt onthult de toekomst.